انواع غربالگری سرطان شامل:
1) غربالگری سرطان کولورکتال
تستهای غربالگری سرطان کولورکتال ( روده بزرگ و مقعد )که‌باعث کاهش مرگ و میر ناشی از سرطان شده اند شامل مواردی بشرح ذیل می باشد:
الف) کولونوسکوپی
در کولونوسکوپی کولون و رکتوم ازخارج ازبدن بررسی میشود. دراین روش وسیله میکروسکوپ مانند بنام کولونوسکوپ ازطریق مقعد وارد روده بزرگ شده و به‌بررسی دقیق ضایعات و پولیپ ها دراین قسمت میپردازد. درصورت لزوم و تشخیص پزشک نمونه ای ازبافت روده بزرگ یا نواحی اطراف آن برداشته میشود و سپس درمحیط آزمایشگاه بررسی میشود.
ب) سیگموئیدوسکوپی
دراین روش لوله ای با منبع نور ازراه مقعد وارد روده بزرگ میشود و نمونه ای ازپولیپ ها و بافت های این ناحیه رادرصورت مشکوک بودن به سر طان برمی دارد. این تست برای‌تشخیص سریع کولون میباشد .
ج) تست نمونه مدفوع با حساسیت بالا (M2-PK)
این نوع تست با بررسی و اندازه گیری آنزیم M2-PK درمدفوع به‌بررسی و تشخیص کولورکتال میپردازد .
همه این آزمایشات به‌جلوگیری‌از کولورکتال و کولون کمک میکنند زیرا میتوانند رشد کولون های غیر طبیعی (پولیپ ها) راشناسایی کنندکه قبل اینکه‌به سرطان برسند حذف شوند. طبق نظر متخصصان افرادی که‌در معرض خطر ابتلا به کولورکتال قرار دارند، درسن 50 تا 75 سالگی قرار داشتند .
2) غربالگری سرطان مزوتلیوما
مزوتلوما یک نوع سرطان نادر است‌که اندامهای شما راپوشش میدهد. چهار نوع مزوتلیوما وجود داردکه محل تومور رانشان میدهد: مزوتلیومای پلور (ریه)، مزوتلیومای صفاقی (شکم)، مزوتلیومای پریکارد (قلب) و مزوتلیومای بیضه (بیضه ها) درحالیکه توصیه‌های غربالگری سرطان برای مزوتلیوما وجود ندارد و هیچ غربالگری که‌بتواند بطور قاطع آن راشناسایی کند، وجود ندارد، اگر درمعرض آزبست قرار گرفته‌اید، غربالگری‌های متعددی برای‌بیماری‌های مرتبط با آزبست وجود دارد، ازجمله:
3) غربالگری سرطان ریه
توموگرافی کامپیوتری اسپیرال با دوز کم یکی از آزمایشات غربالگری برای سرطان‌ریه می باشد. در بین افراد سیگاری و سنین بین 55 تا 70 سال شایع میباشد. انجام این آزمایش دراین افراد نسبت‌به سایرین ضرورت بیشتری دارد. اگرچه شایع ترین علت سرطان‌ریه کشیدن تنباکو است، اما میتوان در افرادی که‌هرگز سیگار نمیکشیدند اما درمعرض آزبست یا رادون قرار داشتند نیز یافت. پس درصورت وجود هرگونه خطری بهتر است برای انجام غربالگری سرطان‌ریه به‌پزشک مراجعه نمایید.
روش های غربالگری سرطان ریه
آزمایش سرطان ریه به‌اندازه غربالگری انواع دیگر رایج نیست. اما دربرخی موارد ازتست زیر استفاده میشودکه عبارتند از:
توموگرافی کامپیوتری
تست توموگرافی کامپیوتری با دوز پایین میتواندبه غربالگری ریه کمک کند، اما بطور کلی توصیه نمی شود، مگر اینکه بیمار دارای عوامل خطر سنگین‌برای بیماری، مانند سیگار کشیدن طولانی مدت باشد. درطول آزمایش توموگرافی، اشعه ایکس تصاویر دقیقی ازریه ها میگیرد تا پزشکان بتوانند ناهنجاری ها و مشکلات رادرریه بررسی کنند.
چه زمانی باید برای غربالگری ریه اقدام کنم؟
آزمایشات توموگرافی کامپیوتری فقط برای افراد بین 55 تا 80 سال توصیه میشودکه دطی 15 سال از آزمایش، سابقه سیگار کشیدن شدید داشته باشند. سیگاری شدید به فردی گفته میشودکه سابقه مصرف سیگار 30 سال یا بیشتر داشته باشد. یک پاکت سال بمعنای کشیدن میانگین یک پاکت سیگار در روز به‌مدت یک سال است. برای‌داشتن سابقه 30 بسته سال، باید یک بسته در روز به‌مدت 30 سال، دو بسته در روزبرای 15 سال یا سه بسته در روزبرای 10 سال مصرف کنید. آزمایش‌های LDCT برای کسانیکه سیگار نمیکشند توصیه نمی شود و بنابراین معمولاً برای‌تشخیص مزوتلیوما استفاده نمی‌شود.
4) غربالگری سرطان روده
به‌استثنای سرطانهای پوست، سرطان‌روده بزرگ و راست روده این بیماری سومین سرطان رایج در بین آقایان و بانوان است‌که نیازمند غربالگری سرطان میباشد.
روش های متفاوت غربالگری روده
موارد زیر در غربالگری سرطان روده مهم هستند و عبارتند از:
الف) معاینه بصری
رایج ترین غربالگری بصری کولونوسکوپی است‌که درطی آن یک لوله بلند و نازک در روده قرار می گیرد تا ناهنجاری های روده بزرگ رابررسی کند. کولونوسکوپی مجازی با استفاده ازاشعه ایکس تصویری ازروده بزرگ میسازد وبه پزشک اجازه میدهد درصورت وجود ناهنجاری با انجام آزمایشات دیگر بیمار رادرمان کند.
ب) آزمایش مدفوع
آزمایش مدفوع شامل تجزیه و تحلیل مدفوع برای‌تشخیص خون یا DNA غیر طبیعی درآن است. پزشک یک کیت جمع آوری را دراختیار شما قرار میدهدکه آن رابا نمونه مدفوع پر می کنید، سپس‌برای تجزیه و تحلیل به‌آزمایشگاه میفرستد.
چه زمانی باید برای غربالگری سر طان روده اقدام کرد؟
برای افراد با خطر متوسط سرطان‌روده بزرگ، غربالگری بایداز سن 45 سالگی شروع شود.
دستورالعمل های غربالگری روده بزرگ بشرح زیر است:
سنین 45 تا 75 سال: غربالگری روده بزرگ را ازطریق آزمایش های مدفوع یا تصویربرداری تحت نظر پزشک شروع نمایید.
سنین 76 تا 85 سال: بر اساس وضعیت و سلامت جسمیتان و طی مشورت با پزشک میتوانید درصورت نیاز بصورت روتین باید برای غربالگری اقدام کنید.
سن 86+: دیگر نیازی به غربالگری روده نخواهد بود.
5) غربالگری سرطان پستان
این روش‌برای غربالگری پستان می باشد. این روش ازطریق عکس برداری ساده ازسینه انجام میشود. ماموگرافی این بیماری را10 سال زودتر ازبیماری قابل محسوس باشد ،نشان میدهد. این غربالگری درکشورهای پیشرفته نظیر انگلستان بعنوان آزمایش ملی برای‌همه زنان انجام میشود. مرگ و میر ناشی ازاین بیماری در این کشور بدلیل تشخیص بموقع بوسیله غربلگری پستان کاهش یافته است. این بیماری درسنین 40 تا 50 سال در بین زنان شایع میباشد.
سرطان‌سینه دومین بیماری رایج درزنان میباشد. هر ساله تقریباً 250000 زن و 2300 مرد به‌این بیماری مبتلا میشوند. هوشیاری درمورد معاینه پستان میتواند به‌تشخیص زودهنگام آن کمک کند.
روش های مختلف غربالگری سرطان سینه
الف) ماموگرافی
رایج ترین آزمایش سرطان‌سینه ماموگرافی است. ماموگرافی یک عکس اشعه ایکس‌از پستان است که‌میتواند بیماری راقبل ازاینکه بیمار دارای علائم باشد و یا توده ای رادر سینه احساس کند، شناسایی کند. ماموگرافی غربالگری برای‌بررسی علائم سرطان‌سینه درافرادی که‌هیچ علامتی ازخود نشان نمیدهند استفاده میشود و باید هر چند سال یکبار انجام شود. درصورت مشاهده ناهنجاری، ماموگرافی تشخیصی برای‌شناسایی علت بوجود آمدن ناهنجاری انجام میشود.
ب) ام آر آی
اگرچه تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) بیشتر برای‌افرادی که‌قبلاً سرطان‌سینه تشخیص داده شده است استفاده میشود، پزشک ممکن است آنرا برای‌افرادی که‌درمعرض خطر بالا یا سابقه خانوادگی این بیماری هستند توصیه کند. ام آر آی میتواند تصاویر عمیقی‌از سینه ارائه دهد تا اطلاعاتی درمورد پیشرفت سرطان به‌پزشک ارائه دهد، یا بررسی دقیق تری برای‌بررسی وجود ناهنجاری های موجود ارائه دهد.
ج) معاینه بالینی سینه
معاینه بالینی سینه یک معاینه معمولی توسط پزشک برای‌بررسی وجود توده در سینه است. اگرچه بهترین تمرین این است‌که این کارها رادرخانه روی خودتان نیز انجام دهید، پزشک ممکن است دانش بیشتری در مورد آنچه باید احساس کند داشته باشد. این معاینات اغلب درطی معاینات روتین توسط متخصص زنان یا پزشک متخصص ماما انجام میشود.
چه زمانی باید برای غربالگری سرطان مراجعه کنیم؟
خود ارزیابی و معاینات بالینی سینه باید به محض اینکه به سن کافی برای‌مراجعه به‌متخصص زنان رسیدید، شروع شود. هنگامی که‌یک زن حدوداً 40 ساله شد، باید ماموگرافی راشروع کند.
دستورالعمل های سنی غربالگری سرطان سینه بشرح زیر است:
بانوان درسنین 40 تا 44 سال: سالانه یا هر دو سال یکبار ماموگرافی انجام دهید.
بانوان سنین 45 تا 54 سال: سالانه ماموگرافی انجام دهید.
سنین 55+: هر دو سال یکبار ماموگرافی انجام دهید.
اگر درمعرض خطر بالای سرطان‌سینه هستید، باید 10 سال زودتر از زمان توصیه شده برای‌جمعیت عمومی، معمولاً درحدود 30 سالگی، ماموگرافی راشروع کنید این مورد برای افرادیست که‌درمعرض خطر ابتلابه سرطان سینه هستند.
عواملی که احتیاج به غربالگری سرطان پستان را افزایش میدهند:
سن: افزایش سن خطر ابتلابه سرطان‌سینه راافزایش میدهد. بیشتر موارد درافراد بالای 50 سال تشخیص داده میشود.
جهش های ژنتیکی: برخی افراد ژن های جهش یافته ای رابه ارث میبرند یا ایجاد میکنند که‌آنها را درمعرض خطر ابتلابه این بیماری قرار میدهد. اینها رامیتوان ازطریق آزمایش ژنتیکی شناسایی کرد.
سابقه خانوادگی سرطان‌سینه: اگرچه ازنسلی به نسل دیگر منتقل نمی شود، سابقه خانوادگی شما رادرمعرض خطر بیشتری‌برای ابتلا به آن قرار میدهد.
سابقه باروری: کسانیکه قاعدگی راقبل از12 سالگی شروع کرده اند یا بعد از55 سالگی یائسگی را شروع کرده اند در معرض خطر بیشتری برای ابتلابه سرطان‌سینه هستند.
6) غربالگری سرطان دهانه رحم
سرطان‌دهانه رحم عامل اصلی مرگ و میر ناشی برای‌زنان بوده است. با این حال، بدلیل غربالگری میتواند سرطان‌دهانه رحم راقبل ازپیشرفت و گسترش آن بدیگر اندامها شناسایی کند.
روش های متفاوت در غربالگری سرطان دهانه رحم:
الف) تست پاپ اسمیر
تست پاپانیکولائو یا پاپ اسمیر یک آزمایش معمولی است که‌درمطب متخصص زنان انجام میشود و شامل جمع آوری سلول ها ازدهانه رحم برای‌بررسی ناهنجاری های سلولی یا تغییراتی است که‌میتواندبه سرطان‌دهانه رحم تبدیل شود.
تست پاپ اسمیر یکی ازروش های تشخیص‌سرطان دهانه رحم می باشد که در کاهش ابتلابه این بیماری موثر می باشد . مرگ و میر ناشی‌از سرطان‌دهانه رحم درکشورهایی‌که غربالگری این بیماری راانجام میدهند بطور قابل توجهی کاهش یافته است . زمان انجام این تست بین سنین 21 تا 65 سالگی می باشد .
ب) آزمایش ویروسی پاپیلوم انسانی (HPV)
تست HPV به همان روش پاپ اسمیر انجام میشود و همچنین سلول های دهانه رحم رابرای بررسی ناهنجاری ها جمع آوری میکند. آزمایش HPV بدنبال علائم ویروس پاپیلومای انسانی است که‌میتواند باعث سرطان‌رحم شود. ویروس هایی بنام پاپیلوم انسانی از طریق رابطه جنسی وارد پوست فرد میشود و به آلت تناسلی و رحم منتقل شده و در دراز مدت منجربه سرطان‌دهانه رحم میشود. آزمایش ویروسی پاپیلوم انسانی (HPV) برای تشخیص زودهنگام این سرطان‌می باشد. در برخی موارد این آزمایش همزمان با تست پاپ اسمیر انجام میشود.
چه زمانی باید برای غربالگری سرطان دهانه رحم مراجعه کرد؟
بهتر است بمحض مراجعه به متخصص زنان، غربالگری رحم را آغاز کنید.
مهمترین سن ها بریا انجام غربالگری رحم عبارتند از:
سنین 21 تا 29 سال: هر سه سال یک بار آزمایش پاپ اسمیر راشروع کنید.
سنین 30 تا 64 سال: هر سه سال یک بار آزمایش پاپ اسمیر، هر پنج سال یک بار آزمایش HPV یا ترکیبی ازهر دو آزمایش هر پنج سال یکبار شروع کنید.
سنین 65+: اگر چندین سال نتایج طبیعی داشته باشید یا تحت عمل هیسترکتومی کامل قرار گرفته باشید، ممکن است اجازه داشته باشید غربالگری رامتوقف کنید.
7) غربالگری سرطان کبد
آزمایش خون آلفا فتوپروتئین (AFP )
در این آزمایش میزان AFP موجود درخون بررسی میشود. میزان این ماده درخون نشان دهنده بیماری های کبدی ازجمله سرطان کبد میباشد. این آزمایش گاهی اوقات همراه با سونوگرافی کبد به‌منظور تشخیص سرطان‌کبد در افرادی که‌درمعرض خطر بالای این بیماری هستند، استفاده میشود.
8) غربالگری سرطان تخمدان
الف) تست CA-125
این آزمایش خون، که اغلب همراه با سونوگرافی ترانس واژینال انجام میشود، می تواند برای‌تشخیص سرطان‌تخمدان درزنانی که‌درخطر بیماری هستند استفاده شود. اگر چه این آزمایش میتواند درتشخیص سرطان تخمدان در زنانی که‌دارای علائم هستندکمک کند و برای‌ارزیابی میزان پیشرفت بیماری در زنان که قبلا تشخیص داده شده است، استفاده شود.
ب) سونوگرافی ترانس واژینال
یکی از روش های تصویربرداری که‌میتواند تصاویر تخمدان و رحم تهیه کند، سونوگرافی ترانس واژینال می باشد که در تشخیص سرطان تخمدان موثر می باشد. این روش‌برای تشخیص سرطان آندومتر (بعلت داشتن وضعیتی بنام سندرم لینچ) نیز موثر می باشد .
9) غربالگری سرطان پروستات
آزمون PSA
در خون مردان آنتی ژنی بنام PSA وجود دارد که‌توسط پروستات و سلول های سرطانی تولید میشود. در حالت عادی میزان این ماده درخون کم می باشد درصورتی که افزایش یابد یکی ازنشانه های سرطان‌پروستات می باشد. این آزمایش خون، که اغلب همراه با تست دیجیتال رکتال انجام میشود، میتواند سرطان‌پروستات راکه‌در مراحل اولیه می باشد تشخیص دهد. با این حال، برخی ازمتخصصان تست PSA رابرای اکثر مردان توصیه نمی کنند.
10) غربالگری سرطان معده
آندوسکوپی معده
یکی ازروش های تشخیص‌سرطان معده می باشد که‌با استفاده ازابزاری که‌مجهزبه دوربین و نور می باشد ازطریق نای وارد حفره معده میشود و درصورت وجود تومور آن را نمایش میدهد.
