چکاپ سرطان

چکاپ سرطان چیست؟

چکاپ به معنای بررسی های پزشکی و معاینات خاص با توجه به سن و جنس افراد است که توسط پزشک متخصص انجام می شود. می توان گفت چکاپ نوعی غربالگری برای تشخیص انواع بیماری ها به خصوص سرطان است.

شایع ترین چکاب های سرطان

گرچه آزمایش چکاب برای خانم ها و آقایان متفاوت است اما آزمایش های مشترکی برای دو جنس وجود دارد.

برخی از شایع ترین چکاپ ها عبارتند از:

آزمایش سرطان معده: ممکن است اشخاصی که کمتر پروتئین مصرف می کنند یا در خانواده سابقه ابتلا به این بیماری را داشته باشند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار بگیرند.

آزمایش سرطان مثانه: یکی از شایع ترین سرطان های دنیا است که ممکن است در آقایان بیشتر از خانم ها اتفاق بیفتد.

آزمایش سرطان ریه: چهارمین سرطان شایع در دنیا سرطان ریه است که به دلیل مصرف دخانیات یا سابقه ژنتیکی یا… بوجود می آید. خس خس سینه ، سرفه های طولانی و مزمن و… از علامت ابتلا به این بیماری می باشند.

 انواع سرطان های شایع در زنان

زنان در سنین مختلف زمینه ابتلا به انواع مختلف سرطان را دارند اما می توان با انجام چکاپ های منظم به تشخیص زود هنگام آن ها کمک کرده و با درمان به موقع و درست آن، به راحتی سرطان را شکست داد.

شایع ترین سرطان در میان زنان جهان سرطان پستان است. بعد از آن سرطان روده بزرگ و ریه به ترتیب دومین و سومین سرطان شایع در بین زنان می باشند. سرطان دهانه رحم نیز چهارمین سرطان شایع در بین زنان جهان و دومین سرطان شایع در بین زنان ایرانی است. سرطان های تیروئید، رحم، معده و تخمدان نیز در رده های بعدی قرار می گیرند.

چکاپ های مهم زنان برای تشخیص انواع سرطان های شایع

1) ماموگرافی برای غربالگری سرطان پستان

ماموگرافی نوعی تصویر برداری اشعه x با وضوح بالا از بافت پستان برای بررسی وجود یا عدم وجود سلول های سرطانی است.

خانم های چاق و کم تحرک، کسانی که قبلا سرطان سینه داشتند و دوباره عود کرده و نیز کسانی که اولین زایمانشان بعد از سی سالگی است باید این چکاپ را انجام دهند. بهتر است خانم های بالای ۲۵ سال نیز سالانه یک بار مورد معاینه پزشک متخصص قرار بگیرند تا درصورت لزوم بررسی های بیشتر در سنین پایین تری آغاز شود.

مرکز غربالگری سرطان پستان

مراکز غربالگری پستان مراکزی هستند که در آنها آزمایش‌های متعددی برای تشخیص و غربالگری سرطان پستان انجام می‌شود. این آزمایش‌ها شامل موارد زیر هستند؛

• رادیوگرافی
• آزمایش خون
• ماموگرافی
• آزمایش ادرار
• سی تی اسکن

2) تست پاپ اسمیر

در طی این تست پزشک متخصص با یک اسپکلوم دهانه واژن را باز نگه می دارد و با ابزار ویژه ای به نام اسپاچولا از سلول های دهانه رحم نمونه گرفته و برای بررسی های سلولی به آزمایشگاه می فرستد.

پاپ اسمیر تست تشخیصی برای غربالگری سرطان سرویکس یا همان سرطان دهانه رحم است که در تشخیص زود هنگام بیماری موثر است. خانم های متاهل باید سالانه یک بار تست پاپ اسمیر را انجام دهند. اما در صورتی که مبتلا به زگیل تناسلی باشند باید زودتر این تست را انجام دهند تا از ابتلا به سرطان سرویکس پیشگیری شود.

3) کولونوسکوپی

کولونوسکوپی امکان شناسایی و بیوپسی (نمونه برداری) از پولیپ و ضایعات درون روده‌ی بزرگ را فراهم می‌کند. سیگموئیدوسکوپی نیز روده‌ی بزرگ را از راست روده تا خم طحالی در سمت چپ را بررسی می‌کند. بیش‌تر موارد سرطان کولون و رکتوم در سنین بالاتر از ۵۰ سال رخ می‌دهد و با افزایش سن شیوع آن بیش‌تر می‌شود. به همین دلیل توصیه می‌شود افراد دارای احتمال خطر متوسط ابتلا به سرطان کولون با سن بالای ۵۰ سال باید کولونوسکوپی شوند و در صورت طبیعی بودن نتایج کولونوسکوپی هر ۱۰ سال تکرار شود.

بر اساس IARC، افراد دارای سابقه‌ی خانوادگی سندرم لینچ (سرطان ارثی غیر پولیپوزیس کولورکتال [HNPCC]) و پولیپوزیس آدنوماتوز خانوادگی (FAP) با خطر بالای ابتلا به سرطان کولورکتال روبرو هستند. در صورت تشخیص سرطان کولون در بستگان درجه یک در سن ۶۰ سالگی، غربالگری به وسیله‌ی کولونوسکوپی در ۴۰ سالگی یا ۱۰ سال قبل از تشخیص سرطان در بستگان درجه یک، هر کدام زودتر باشد، شروع می‌شود و هر ۵ سال تکرار می‌شود. در صورت عدم رضایت بیمار آزمایش خون مخفی مدفوع باید سالانه تکرار شود.

4) سی تی اسکن و عکس از قفسه سینه

این روش یک راه ساده برای تشخیص یکی دیگر از سرطان های شایع، یعنی سرطان ریه است.

انواع سرطان های شایع در مردان

معمولا آقایان کمتر از خانم ها به چکاپ و بررسی های پزشکی اهمیت می دهند و همین عامل باعث افزایش سرطان در مردان نسبت به زنان شده است.

سرطان ریه، شایع ترین سرطان در بین مردان جهان است. بعد از آن سرطان پروستات، روده بزرگ و معده شایعترین سرطان های مردان را شامل می شوند. سرطان های کبد و مثانه نیز در رده های بعدی شیوع قرار می گیرند.

سرطان پوست یکی از سرطان های شایع در میان مردان ایرانی است.

چکاپ های مهم مردان برای تشخیص انواع سرطان های شایع مردان

1) چکاپ پوستی

بررسی و معاینه پوست توسط پزشک متخصص مخصوصا در افرادی که از بچگی و سنین کم دچار آفتاب سوختگی شده اند یا در خانواده سابقه سرطان پوست دارند برای پیشگیری از این بیماری بسیار مفید و کمک کننده خواهد بود.

2) آزمایش PSA یا آزمایش آنتی ژن خاص پروستات

آزمایش خون برای PSA همراه با معاینات مخصوص در ناحیه مقعد به تشخیص زود هنگام و درمان به موقع آن کمک می کند.

آمارها نشان می دهد که از هر ۷ مرد یک نفر به سرطان پروستات مبتلا می شود. بنابرین اگر کسی زمینه ژنتیکی دارد باید از سن ۴۰ سالگی این تست را انجام دهد، در غیر این صورت باید از ۵۰ سالگی به بعد هرسال یک بار تست PSA تکرار شود.

3) کولونوسکوپی

همانطور که ذکر شد این کار بهترین و قطعی ترین راه تشخیصی سرطان روده بزرگ و راست روده است. آقایان باید بعد از ۵۰ سالگی هر ۵-۱۰ سال یکبار این آزمایش را انجام دهند اما اگر زمینه ژنتیکی ابتلا به این بیماری را دارند باید کولونوسکوپی را از سن ۴۵ سالگی شروع کنند و براساس نتایج آن هر سه سال و یا ده سال یک بار مجددا تکرار کنند.

4) سی تی اسکن و عکس ریه

این روش برای غربالگری سرطان ریه به عنوان شایع ترین سرطان در بین آقایان و به خصوص در افرادی سیگاری انجام می شود. اگر افراد سیگاری در دهان و زبان خود لکه های سفید رنگ ببینند حتما باید به پزشک متخصص مراجعه کنند.

از آنجا که تشخیص سرطان ریه توسط متخصص انکولوژی مرحله ای است، افراد سیگاری باید از ۴۰ سالگی به بعد هر سال ریه خود را توسط پزشک متخصص و عکس سی تی اسکن مورد بررسی قرار دهند.

سوالات متداول

1) راه های پیشگیری از سرطان پروستات چیست؟

غربالگری و تشخیص زودهنگام می‌تواند موثر باشد.

2) پیشگیری از سرطان روده چگونه انجام می‌شود؟

با انجام غربالگری سرطان روده و تشخیص زودهنگام می‌توان از ابتلا به سرطان روده جلوگیری کرد.

3) پیشگیری از سرطان سینه چگونه است؟

با انجام ارزیابی و معاینه توسط خود شخص به صورت ماهانه و معاینه‌های تخصصی سالانه می‌توان از ابتلا به سرطان سینه جلوگیری کرد.