راهنمای اقدامات قبل از چکاپ کامل
گرچه برای بسیاری از آزمایشات ناشتا بودن الزامی نیست ولی به دلایلی نمونه ناشتا ارجح میباشد. پس حتی الامکان بدون صرف صبحانه در آزمایشگاه حاضر شوید. برای آن دسته از آزمایشات که نیاز به ناشتا بودن با شرایط خاص دارند توضیحات لازم به صورت کتبی با شفاهی توسط آزمایشگاه در اختیار شما قرار خواهد گرفت.
قسمتی از توضیحات این جزوه که مربوط به آزمایش شما میشود توسط متصدیان آزمایشگاه علامت خورده است لطفا آنرا با دقت بیشتر مطالعه فرمایید.
داروهای مصرفی و سوابق بیماری خود را به اطلاع آزمایشگاه برسانید تا به انتخاب روش های مناسب تر جهت تشخیص بیماری کمک کنید.
اقدامات قبل از چکاپ کامل
آزمایشات قند ناشتا و چربیهای خون
برای آزمایش قند ۶ تا ۸ ساعت و برای آزمایش چربیهای خون ۱۲تا 14 ساعت ناشتا بودن الزامی است. مصرف آب در طی این مدت بلامانع است.
آزمایش قند ۲ ساعته
۱ - بین ۶ تا ۸ ساعت باید ناشتا باشید یعنی در طی این مدت هیچگونه غذا و نوشیدنی به جز آب استفاده نکنید.
۲- قبل از ساعت ۹ صبح به آزمایشگاه مراجعه نمایید تا خونگیری جهت قند ناشتا از شما به عمل آید.
۳- پس از خونگیری بر حسب درخواست پزشک معالجتان در آزمایشگاه به شما شربت قند میدهند و یا باید صبحانه معمولی خود را میل نمایید. پس از اتمام صبحانه زمان را یادداشت نموده و درست دو ساعت بعد جهت خونگیری به آزمایشگاه مراجعه نمایید.
۴- توجه داشته باشید که از شب قبل از آزمایش و همچنین در فاصله خونگیری اول و دوم نباید هیچگونه تحرک غیرمتعارف مانند ورزش و پیاده روی داشته باشید.
تست تحمل گلوکز
-چنانچه قند خون شما بالاتر از حد طبیعی میباشد انجام این آزمایش ممکن است. زیان آور باشد. لذا پزشک و آزمایشگاه را در این مورد مطلع نمایید.
-از سه روز قبل از انجام آزمایش باید رژیم معمولی غذایی را داشته باشید و تغییر فاحشی در آن ندهید. رژیم غذایی متعادل در این سه روز باید حاوی حدود ۱۵۰ گرم مواد فندی با نشاسته ای باشد. شب قبل از انجام آزمایش به مدت ۶ تا ۸ ساعت باید از خوردن و آشامیدن اجتناب کنید. مصرف آب بلامانع است.
آزمایش اول وقت به آزمایشگاه مراجعه نمایید .ابتدا یک نمونه خون ناشتا از روتر شما گرفته میشود و سپس یک محلول قندی به شما داده میشود تا میل کنید. پس از آن در فواصل زمانی مختلف ،نیم یک یک و نیم دو یا سه ساعت بعد از مصرف محلول قندی از شما خونگیری میشود.
۵- دفعات خونگیری بستگی به درخواست پزشک معالج شما با صلاحدید آزمایشگاه دارد.
۶- در فاصله بین خونگیریها در محیط آزمایشگاه حضور داشته باشید و از پیاده روی و ورزش و همچنین خوردن و آشامیدن و مصرف دخانیات خودداری کنید. بدیهی است مصرف آب بلامانع میباشد.
آزمایش پرولاکتین
۱- قطع مصرف داروها با اطلاع پزشک معالج از دو هفته قبل
۲- عدم معاینه سینه با شیر دادن در شب قبل از آزمایش
۳- استراحت قبل از نمونه گیری به مدت نیم ساعت در آزمایشگاه ۴ نمونه گیری بین ساعت ۸ تا ۱۰ صبح میباشد.
آزمایش کورتیزول
چون بیشترین مقدار این هورمون مربوط به ساعت ۸ صبح میباشد بنابر این جهت استاندارد سازی نتایج باید نمونه گیری در همین ساعت به عمل آید. مگر آنکه پزشک معالج دستور دیگری داده باشد.
آزمایش PSA
۱- یک هفته قبل از انجام آزمایش باید معاینه پروستات با نمونه برداری و پیویسی از آن نداشته باشید.
۲-رادیوترایی و داروهایی نظیر تستوسترون هم میتواند موجب افزایش این آزمایش گردد. در این صورت ازمایشگاه با پزشک معالج تان را مطلع نمایید. چهل و هشت ساعت قبل از انجام آزمایش انزال یا مقاربت و نیز دوچرخه سواری نداشته باشید.
آزمایش VMA
۷۲ ساعت قبل از آزمایش از خوردن قهوه چای ،شکلات وانیل سبزیجات و میوه جات به ویژه موز خودداری نمایید.
روش تهیه نمونه جهت کشت ادرار (آقایان)
۱- آزمایش کشت ادرار باید قبل از شروع مصرف آنتی بیوتیک انجام شود. چنانچه در یک هفته گذشته هر گونه داروی آنتی بیوتیک مصرف کرده اید به اطلاع پزشک و آزمایشگاه برسانید. اگر در حال مصرف آنتی بیوتیک هستید با نظر پزشک معالج بهتر است که یک هفته پس از اتمام دارو اقدام به تهیه نمونه جهت آزمایش نمایید.
۲ - ادرار صبحگاهی برای انجام آزمایش ارجح است.
۳- جهت تهیه نمونه ابتدا کمی از ادرار را دور بریزید و بعد بقیه ادرار را تا حجم حدود دو سوم ظرف مخصوص جمع آوری نمایید.
نکته مهم توجه داشته باشید که در طی نمونه گیری سطح داخلی ظرف و قسمت داخلی درب آن با دست با الت یا سطح دستشویی تماس پیدا نکند.
۴- چنانچه نمونه در خارج از آزمایشگاه تهیه شده است آنرا سریعاً به آزمایشگاه منتقل نموده و در غیر این صورت میتوانید تا چند ساعت در یخچال نگهداری نمایید.
روش تهیه نمونه جهت کشت ادرار (خانم ها)
۱- آزمایش کشت ادرار باید قبل از شروع مصرف آنتی بیوتیک انجام شود. چنانچه در یک هفته گذشته هر گونه داروی آنتی بیوتیک مصرف کرده اید به اطلاع پزشک و آزمایشگاه برسانید. اگر در حال مصرف آنتی بیوتیک هستید با نظر پزشک معالج بهتر است که یک هفته پس از اتمام دارو اقدام به تهیه نمونه جهت آزمایش نمایید.
۲- ادرار صبحگاهی برای انجام آزمایش ارجح است.
۳ - دستگاه تناسلی و چینهای اطراف آنرا با آب جاری چند مرتبه شستشو دهید و سپس جهت تهیه نمونه ابتدا کمی از ادرار را دور بریزید و بعد بقیه ادرار را تا حجم حدود دو سوم ظرف مخصوص جمع آوری نمایید.
نکته مهم توجه داشته باشید که در طی نمونه گیری سطح داخلی ظرف و قسمت داخلی درب آن با دست یا بدن و یا سطح دستشویی تماس پیدا نکند.
۴- چنانچه نمونه در خارج از آزمایشگاه تهیه شده است آنرا سریعاً به آزمایشگاه منتقل نموده و در غیر این صورت میتوانید تا چند ساعت در یخچال نگهداری نمایید.
روش تهیه نمونه جهت کشت ادرار (نوزادان)
۱ - آزمایش کشت ادرار باید قبل از شروع مصرف آنتی بیوتیک انجام شود. چنانچه بیمار در یک هفته گذشته هر گونه داروی آنتی بیوتیک مصرف کرده است به اطلاع پزشک و آزمایشگاه برسانید. اگر در حال مصرف آنتی بیوتیک میباشد با نظر پزشک معالج بهتر است که یک هفته پس از اتمام دارو اقدام به تهیه نمونه جهت آزمایش نمایید.
۲ - قبل از هر اقدامی دستهای خود را با آب و صابون شسته و خشک نمایید. – دستگاه ادراری نوزاد و اطراف آنرا ابتدا با ماده ضد عفونی کننده مانند الکل یا بنادین تمیز نموده سپس با آب چند مرتبه شستشو دهید، آنگاه کیسه مخصوص جمع آوری را به قسمت ادراری نوزاد متصل کنید.
نکته مهم : دقت نمایید که موقع باز کردن کیسه ادراری مدخل آن با دست یا سایر سطوح تماس نیابد.
۴- پس از پر شدن حدود نصف تا دو سوم کیسه با احتیاط آنرا از نوزاد جدا کرده و در این مرحله نیز مراقب باشید که مدخل آن با سطح دست با سایر سطوح تماس نداشته باشد. درب کیسه را بسته و سریعاً به آزمایشگاه انتقال دهید و در غیر این صورت میتوانید تا چند ساعت در یخچال نگهداری نمایید.
جمع آوری ادرار ۲۴ ساعته
۱- برخی از آزمایشات نیازمند جمع آوری دقیق ادرار ۲۴ ساعته هستند. مصرف مایعات را در زمان آزمایش مطابق معمول انجام دهید.
۲ - ظرف مخصوصی از طرف آزمایشگاه در اختیار شما قرار می گیرد که ممکن است حاوی اسید با سایر مواد نگهدارنده باشد از تماس پوست با دهانه ظرف احتراز کنید.
۳- برای شروع جمع آوری ساعت را یادداشت نموده و تمامی ادرار خود را در دستشویی دفع کنید. سپس تا روز بعد همین ساعت تمامی ادرار را در ظرف مخصوص جمع آوری کنید
۴ - در طی جمع آوری نمونه ظرف را در محل خنک ( ترجیحا یخچال) قرار دهید
۵- پس از تکمیل جمع آوری نمونه را سریعا به آزمایشگاه منتقل نمایید.
جمع آوری نمونه اسپرم (مایع منی) جهت آزمایش
۱- قبل از انجام آزمایش باید بین ۳ تا ۵ روز تماس جنسی یا انزال نداشته باشید.
۲- نمونه بهتر است در آزمایشگاه تهیه شود چنانچه در خارج از آزمایشگاه تهیه شود باید در عرض حداکثر نیم ساعت تحویل ازمایشگاه گردد. در حین انتقال نمونه دمای ظرف باید حدود دمای بدن باشد. برای اینکار می توانید با گرمای دست ظرف را گرم نموده و در داخل جیب خود حمل نمایید. ظرف جمع آوری را آزمایشگاه در اختیار شما قرار میدهد لذا از ظرف دیگری استفاده نکنید.
۴- همه نمونه را داخل ظرف تخلیه کنید.
۵ – جمع آوری نمونه از طریق تحریک مصنوعی بر روش مقاربت ارجح می باشد. در هر حال از کاندوم جهت جمع آوری نمونه نباید استفاده کرد.
آزمایش مدفوع
چنانچه نمونه اسهالی میباشد سریعاً آنرا به آزمایشگاه منتقل کنید و مسئول پذیرش را هم از اسهالی بودن آن مطلع سازید چون نمونه های اسهالی باید فوراً مورد آزمایش قرار گیرند.
آزمایش خون در مدفوع
۱- چنانچه آسپیرین، بروفن یا سایر داروهای مشابه را استفاده میکنید یک هفته قبل از انجام آزمایش با اطلاع پزشک معالجنان از مصرف آن خودداری نمایید.
۲- چهل و هشت ساعت قبل از انجام آزمایش از مصرف قرص آهن، داروهای مربوط به تقرس میوه و سبزیجات، ویتامین شده گوشت قرمز و ماهی خودداری نمایید.
3- اگر سابقه خونریزی از لبه دارید ۴۸ ساعت قبل از جمع آوری نمونه از مسواک استفاده نکنید.
پرسشهای متداول
۱ - آزمایشگاه چگونه مکانی است ؟
آزمایشگاه محلی است که در آن با آزمایش نمونه های مربوط به بیماران به روند تشخیص و درمان بیماران کمک میشود وابستگی پزشکی به آزمایشگاه با پیشرفت تجهیزات و تکنولوژی روز به روز بیشتر میشود و امروزه کمتر پزشکی بدون استفاده از آزمایشگاه اقدام به تشخیص و درمان می نماید.
۲- آزمایشگاه چگونه به تشخیص بیماری کمک میکند؟
گاهی پزشک به بیماری خاصی شک میکند و صرفاً جهت تشخیص آن بیماری و با افتراق آن بیماری از امراض مشابه آزمایشانی را در خواست مینماید. گاهی نیز یک بیماری بطور اتفاقی طی یکسری آزمایشات چک آپ مشخص می گردد. این در حالی است که بیماری در مراحل ابتدایی سیر خود قرار دارد و هنوز علایم بالینی آن آشکار نشده است لذا جز بوسیله آزمایش به هیچ وسیله دیگر قابل تشخیص نیست.
بدیهی است که حتی بسیاری از بیماریهای صعب العلاج چنانچه به موقع تشخیص داده شوند قابل درمان میباشند.
۳-چه عواملی میتوانند در نتیجه آزمایش ایجاد تداخل کرده و آن را تغییر دهند؟
عوامل بیشماری میتوانند موجب تداخل و ایجاد نتیجه کاذب گردند مانند
مصرف داروها ورزش وضعیت بیمار در هنگام خونگیری (نشسته با خوابیده بودن) زمان خونگیری صبح با عصر حاملگی، اضطراب، افسردگی، ناشتا نبودن تروما (ضربه )
۴- آیا در یک فرد سالم نتیجه آزمایش (مثلاً قند یا چربی) در روزهای مختلف باید یکسان باشد؟
نتیجه آزمایشی مانند گروه خون همیشه ثابت است اما نتیجه چربی خون نوسان زیادی دارد. مقدار نوسان فیزیولوژیک (طبیعی) در مورد هر آزمایش متفاوت است.
۵- چه کنیم تا اثرات عوامل ایجاد تداخل را کاهش دهیم؟
وظیفه بیمار در این مورد اطلاع از مصرف دارو سابقه بیماری و پاسخ دقیق به سؤالات مسئول پذیرش و رعایت ناشتا بودن به مدت توصیه شده توسط پزشک معالج و یا مسئولین آزمایشگاه بوده بقیه کارها به عهده مسئولین آزمایشگاه میباشد که با اخذ تدابیر لازم و بکارگیری روشهای مناسب نتایج صحیح را بدست آورند.
۶-آیا وجود یک نتیجه خارج از حدود طبیعی دال بر وجود بیماری است ؟
صرف وجود یک نتیجه خارج از حدود طبیعی نمیتواند دال بر وجود بیماری باشد. در پنج درصد افراد سالم هم ممکن است نتیجه یک آزمایش خارج از حدود طبیعی باشد .
۷- در چه مواردی نیاز به تکرار آزمایش هست؟
موارد متعددی وجود دارد که مسئولین آزمایشگاه نیاز به تکرار آزمایش با نمونه گیری مجدد میبینند این عمل به خاطر اطمینان از صحت نتیجه آزمایش انجام میشود و لذا شایسته است بیمار بدون نگرانی در این مورد همکاری نماید .
۸- آیا افراد سالم هم لازم است که در فواصل زمانی معین برخی آزمایشات را انجام دهند؟
همانطور که گفته شد آزمایشگاه توان آن را دارد که بعضی بیماری ها را در ابتدای امر و قبل از اینکه اثرات بالینی آنها ظاهر شود شناسایی نماید. لذا کلیه افراد بویژه افراد بالای چهل سال بهتر است بر حسب تجویز پزشک خود نسبت به انجام آزمایشات دوره ای اقدام نمایند.
۹ – تفسیر آزمایش بر عهده چه کسی میباشد؟
طبق قانون نظام پزشکی تفسیر آزمایش تنها بر عهده پزشک معالج میباشد.
