شایع‌ترین انواع سرطان کودکان
سرطان کودکی غالبا در سلول‌های بنیادی اتفاق می‌افتد. این سلول‌ها قادر به تولید انواع دیگر سلول‌های تخصصی مورد نیاز بدن هستند. تغییر یا جهش سلولی، معمولا عامل ایجاد سرطان در کودکان است. سرطان در بزرگسالان، معمولا سلول‌های اپیتلیال را تحت تاثیر قرار می‌دهد. سلول‌های اپیتلیال حفره‌های بدن و سطح بدن را می‌پوشانند. عوامل محیطی در طولانی مدت باعث بروز سرطان در این سلول‌ها می‌شوند. به همین دلیل سرطان‌های بزرگسالان بیشتر اکتسابی هستند.
۱. سرطان مغز
۹ نوع اصلی سرطان مغز یا تومور مغزی، وجود دارد که شایع‌ترین آنها مدولوبلاستوما است.این نوع از سرطان کودکان بیشتر کودکان بین ۳ تا ۸ سال را هدف قرار می‌دهد. این نوع تومور تمایل دارد در فضای پشت جمجمه گسترش پیدا کند و می‌تواند به سایر قسمت‌های مغز یا نخاع نیز توسعه یابد.
علائم سرطان مغز کودکان
- سردرد طولانی مدت (برای چهار هفته به‌خصوص در صبح)
- استفراغ مکرر برای دو هفته
- عدم هماهنگی یا ضعف در قسمت‌های مختلف بدن
- حرکات غیرطبیعی چشم
- تشنج
- تغییرات رفتاری
- اختلال تعادل و راه رفتن
- تاری دید و دو بینی
- قرار گرفتن سر در موقعیت غیرعادی
- تاخیر در بلوغ.
۲. سرطان خون در کودکان
سرطان خون یک سوم کل سرطان کودکان را تشکیل می‌دهد. در واقع این سرطان به همراه سرطان استخوان عامل مرگ و میر بیماران سرطان خون در مقایسه با مبتلایان به سرطان مغز شانس بیش‌تری برای بهبودی دارند. به طوری که سرطان خون ۲۱ درصد از مرگ‌های ناشی از سرطان در کودکان را تشکیل می‌دهد.
شایع‌ترین انواع این سرطان در کودکان، لوسمی لنفوبلاستیک حاد (ALL) و لوسمی میلوئیدی حاد (AML) است. لوسمی لنفوبلاستیک حاد (ALL) می‌تواند کودکان را در هر سنی به‌خصوص در ۴ سالگی تحت تاثیر قرار دهد. علت دقیق ابتلا به آن ناشناخته است اما کودکان مبتلا به اختلالات ژنتیکی مانند سندروم داون و همچنین خواهر و برادر بچه‌های مبتلا به ALL، بیشتر در معرض خطر هستند.
کودکان مبتلا به این سرطان به راحتی کبود می‌شوند و به خاطر عفونت‌های مکرر در بیمارستان بستری می‌شوند.
علائم سرطان خون کودکان عبارتند از:
- خستگی و بی حالی
- کبودی
- خونریزی طولانی مدت که متوقف نمی‌شود.
- عفونت، درد و تورم غدد لنفاوی
- احساس ضعف
- احساس سرما
- تنگی نفس
- کم رنگ شدن پوست
- احساس سرگیجه
۳. نوروبلاستوما
نوروبلاستوما یکی از کشنده‌ترین انواع سرطان کودکان است. این سرطان در بافت عصبی ایجاد می‌شود. نوروبلاستوما معمولا از غدد فوق کلیه شروع می‌شود (غدد فوق کلیه روی کلیه‌ها قرار دارند)، اما می‌تواند در گردن، قفسه‌ی سینه، شکم یا ستون فقرات نیز ایجاد شود. از بین انواع اصلی سرطان در کودکان، نوروبلاستوما یکی از بدترین پیش آگهی‌ها را دارد، به طوری که فقط ۶۷ درصد از مبتلایان زنده می‌مانند.
علائم سرطان نوروبلاستوما کودکان
- درد استخوانی
- توده در شکم یا قفسه سینه
- بی‌حسی
- ضعف
- بی‌اشتهایی
- تب
۴. تومور ویلمز
این نوع سرطان در کلیه رخ می‌دهد و می‌تواند باعث کاهش وزن و بزرگی شکم شود. تصور می‌شود که تومور ویلمز از سلول‌های رویان که در رشد کلیه‌ها نقش دارند، در حالی که کودک هنوز در رحم است، ایجاد می‌شود. معمولا، سلول‌های رویانی در بدو تولد ناپدید می‌شوند اما در کودکان مبتلا به تومور ویلمز، دسته‌هایی از این سلول‌های اولیه هنوز وجود دارند. علت تومور ویلمز ناشناخته است.
به ندرت، کودکانی که به آن مبتلا هستند با شرایط خاصی مانند نداشتن عنبیه‌ی چشم، اندام تناسلی غیرطبیعی یا بزرگ‌تر شدن یک طرف بدن نسبت به طرف دیگر، متولد می‌شوند.
علائم تومور ویلمز کودکان
- شامل بزرگی و تورم شکم
- وجود خون در ادرار
- خستگی، تب
- ناراحتی معده
- کاهش وزن
- بی‌اشتهایی
- تب
- کاهش وزن
- حالت تهوع و استفراغ
- احساس درد شکمی
- کم خونی
- فشار خون بالا
۵. لنفوم
گره‌های لنفاوی در کناره‌های گردن، زیر بغل، بالای استخوان ترقوه و در ناحیه‌ی کشاله ران قرار دارند. لنفوم نوعی سرطان است که می‌تواند در هر یک از این مناطق ایجاد شود. سیستم لنفاوی بخشی از سیستم ایمنی بدن است و به مبارزه با عفونت کمک می‌کند.
لنفوم سومین سرطان شایع در دوران کودکی و شایع‌ترین سرطان در نوجوانان و جوانان بین ۱۵ تا ۲۴ ساله است. هر ساله، در حدود ۱۵۰ کودک و بیش از ۴۵۰ نوجوان به لنفوم مبتلا می‌شوند.
دو نوع رایج لنفوم وجود دارد:
۱) لنفوم هوچکین (در نوجوانان بیشتر رایج است.)
۲) لنفوم غیر هوچکین (در کودکان خردسال رایج است.)
عوارض بیماری لنفوم کودکان
- تعریق شبانه
- کاهش وزن غیر قابل توجیه
- عفونت مکرر
- کبودی بدن
- خونریزی آسان
- رنگ پریدگی پوست
- خستگی
- تب
- آفت دهان
- بی حالی
- حالت تهوع و استفراغ
۶. رابدومیوسارکوم
این نوعی تومور در بافت نرم بدن دیده می‌شود. برای مثال در قسمت‌هایی مانند اطراف سر و گردن، مثانه، بیضه‌ها، رحم یا واژن ایجاد می‌شود. گاهی اوقات می‌توان آنها را در یک اندام یا قفسه‌ی سینه نیز یافت.
علامت اصلی رابدومیوسارکوم، لمس یک توده یا تورم است. اما پی بردن به وجود این توده، به محل آن بستگی دارد. علائم به ناحیه‌ای که توسط سرطان درگیر شده است، بستگی دارد و می‌تواند شامل شکم درد، ترشح از بینی یا مشکلات پوستی باشد.
علائم خاص رابدومیوسارکوم با توجه به محل آن عبارتند از:
سر یا گردن: انسداد و ترشحات از بینی و گلو. گاهی اوقات ممکن است چشم متورم و بیرون زده به نظر برسد.
شکم: درد شکم و یبوست
مثانه: توده‌های سرطانی می‌توانند باعث وجود خون در ادرار و مشکل در دفع ادرار شوند.
برای تشخیص و درمان سرطان کودکان باید به متخصص انکولوژی مراجعه کنید. در دکترتو می‌توانید با بهترین انکولوژیست آشنا شوید، به‌صورت آنلاین یا تلفنی با آنها مشورت کنید و در صورت نیاز برای دریافت نوبت ویزیت حضوری اقدام کنید.
۷. سرطان استخوان
دو نوع متداول سرطان استخوان، استئو سارکوم و سارکوم یوئینگ هستند. بین این دو نوع، استئوسارکوم شایع‌تر است و معمولا در استخوان‌های اطراف زانو اتفاق می‌افتد. در حالی که سارکوم یوئینگ تمایل دارد تا استخوان‌های لگن، ران، بازو یا دنده‌ها را تحت تاثیر قرار دهد. هر دو در نوجوانان شیوع بیش‌تری دارند، اما سارکوم یوئینگ در پسران کمی بیشتر از دختران دیده می‌شود. هر دو بیماری حدود ۶۸ درصد بقا دارند.
کودکان مبتلا به سرطان استخوان ممکن است به راحتی دچار شکستگی استخوان شوند.
علائم سرطان استخوان کودکان
- شامل درد در استخوان
- سفتی یا تورم یا حساسیت به لمس در اطراف استخوان یا مفصل
- مشکل در حرکت
- ضعف استخوان‌ها که منجر به شکستگی می‌شود.
- خستگی، تب، کاهش وزن و کم خونی (کمبود آهن).
۸. سرطان کبد
اگرچه سرطان کبد در کودکان و نوجوانان نادر است اما ممکن است اتفاق بیفتد. دو نوع اصلی سرطان کبد در دوران کودکی وجود دارد: هپاتوبلاستوما (که معمولا در کودکان تا سن ۳ سال دیده می‌شود) و کارسینوم هپاتوسلولار (در کودکان بزرگ‌تر و نوجوانان رخ می‌دهد).
پسران بیشتر از دختران در معرض خطر سرطان کبد هستند. از دیگر خطرات احتمالی می‌توان به تولد با وزن بسیار کم، ابتلا به هپاتیت B یا C و آسیب کبدی اشاره کرد.
موضوع دشوار در مورد سرطان کبد این است که اکثر بچه‌ها هیچ علائمی از بیماری را نشان نمی‌دهند.
سرطان کبد می‌تواند باعث ایجاد توده‌هایی در شکم، درد شکم و بلوغ زودرس در پسران شود.
سایر علائم سرطان کبد عبارتند از: تورم و بزرگی شکم، کاهش وزن، از دست دادن اشتها، بلوغ زودرس در پسران، تهوع و استفراغ.
انواع سرطان کبد
۱) کارسینوم هپاتوسلولار: توده شکمی، درد شکم و پشت، تهوع، کم خونی، زردی، خارش، کاهش وزن و تب.
۲)کلانژیوکارسینوما: تعریق، زردی، درد شکمی، کاهش وزن و بزرگی کبد.
علائم سرطان کبد در کودکان
کارسینوم هپاتوسلولار: توده شکمی، درد شکم و پشت، تهوع، کم خونی، زردی، خارش، کاهش وزن و تب.
کلانژیوکارسینوما: تعریق، زردی، درد شکمی، کاهش وزن و بزرگی کبد.
۹. رتینوبلاستوما
رتینوبلاستوما نوعی سرطان نادر چشم است که معمولا کودکان زیر پنج سال را مبتلا می‌کند. این سرطان یکی از بهترین پیش آگهی‌ها را دارد. اگر زود تشخیص داده و درمان شود، بیش از ۹۵ درصد بقا در کودکان وجود دارد. اما همچنان احتمال از دست دادن بینایی در یک یا هر دو چشم وجود دارد.
علت رتینوبلاستوما در حدود ۴۰ درصد موارد، اختلالات ژنتیکی است. که یا از والدین به ارث رسیده است یا به علت جهش در مراحل اولیه‌ی رشد در رحم رخ داده است. اما علت ۶۰ درصد دیگر، نامشخص است.
علائم رتینوبلاستوما در کودکان
- قرمزی چشم که بدون درد است. (شایع‌ترین علامت بیماری)
- انعکاس سفید غیرمعمول در مردمک چشم (بیشتر در عکس‌هایی که فلش گرفته شده‌اند یا در اتاق‌های تاریک قابل توجه است)
- اخم کردن برای بهبود دید
- تغییر در رنگ عنبیه (معمولا فقط در یک چشم)
- دید ضعیف
- لوچی
- چشم قرمز یا تورم بدون عفونت
- بدتر شدن دید کودک
۱۰. تومورهای نخاعی
تومورهای نخاعی ناشی از تجمع توده‌ای سلول سرطانی بوده که در هر کجای بدن تشکیل می‌شوند. این تومورها به دو دسته سرطانی و غیر سرطانی تقسیم می‌شوند. در صورتی که تومور نخاعی رشد کرده و باعث بیماری شود، نوع آن سرطانی است و بیشتر در کودکان در سن رشد خود را نشان می‌دهد. بنابراین رایج‌ترین سن بروز علائم این بیماری ۷ تا ۱۵ سالگی یا در زمان راه افتادن کودک است. با دیدن بدشکلی ستون فقرات یا لمس توده باید به آنکولوژیست کودک مراجعه کرد.
علائم تومورهای نخاعی کودکان
- دردهای ناشی از فشرده شدن مهره‌ها
- کمر دردهای مزمن کودک
- بی‌حسی پاها
- کم شدن لامسه
- فلجی موقت یا دائمی
- درد در ناحیه گردن، پشت و کمر
اگر کودکتان از درد خاصی رنج می‌برد یا بی‌صدا اشک می‌ریزد و احساس می‌کنید مشکلی را از شما پنهان می‌کند حتما با او صحبت کنید. شاید دچار بیماری خاصی است و از آن صحبت نمی‌کند. اغلب کودکان نمی‌دانند چطور مشکل خود را توضیح دهند بنابراین اگر گله یا شکایتی داشته یا علائم مشکوکی در او دیدید، آن را جدی گرفته و به پزشک مراجعه کنید.
حال که با رایج‌ترین انواع سرطان در کودکان آشنا شده و علائم آن را شناختید وقت آن رسیده با علائم جدی و زمان مراجعه به دکتر نیز آشنا شوید. دقت کنید پیش از این نیز اشاره شد، «تشخیص زودهنگام، کلید درمان سرطان کودکان» است.
علائمی که باید در کودکان جدی بگیرید!
- تبی که بیش از ۱۴ روز طول بکشد.
- سردردهای مکرر و مزمن بیش از دو هفته
- ابتلا به عفونت‌های مکرر
- رنگ پریدگی
- عدم توانایی هضم و مشکلات گوارشی و اشتها
- کودک کم خون به نظر می‌رسد یا نشانه‌های خونریزی در نقاط خاصی از سطح پوست مشاهده می‌شود.
- خونریزی از بینی یا التهاب لثه وجود دارد.
- کودک دچار سردرد می‌شود.
- استفراغ‌هایی که ممکن است به دلیل افزایش فشار داخل جمجمه باشند. (مکرر و بیش از ۲ هفته)
- کودک در دوره رشد احساس پا درد می‌کند.
- مشکل در راه رفتن
دقت کنید سردردهای اوایل صبح کودک یا دردهای شبانه ساق پا در کودکان می‌تواند به اندازه‌ای شدید باشد که باعث بی‌خوابی و بروز مشکلات جدی شود. در این حالت احتمالا درد کودک ناشی از وجود تومور است و با خوردن مسکن آرام نخواهد شد.
توجه: هرگز از مصرف آسپرین و ایبوبروفن به صورت خودسرانه برای کودکان و تسکین دردهای آنها استفاده نکنید. همچنین استفاده از «آسپرین» باعث ایجاد سندروم خطرناک ری در کودکان می‌شود. این مورد را جدی بگیرید.
بهترین پزشک برای تشخیص و درمان کیست؟
متخصص اطفال، خون و سرطان یا آنکولوژیست بهترین پزشک برای درمان و تشخیص بیماری هستند. با مشاهده هرگونه نشانه یا علائم نگران کننده بهتر است به متخصص مراجعه کرده و برای آزمایش‌های بعدی و تشخیص دلیل مشکل آماده شوید.
راه‌های تشخیص سرطان کودکان
پس از مراجعه به پزشک ابتدا بررسی فیزیکی کودک انجام می‌شود. پزشک نشانه‌ها را بررسی کرده و از شما درباره علائم اخیر یا سوابق پزشکی خانوادگی و غیره سوال می‌پرسد. در این روند کاملا با پزشک همکاری کرده و صادق باشید. بهتر است پرونده پزشکی کودک را با خود به همراه ببرید.
پس از معاینه بالینی احتمالا پزشک برای تشخیص بهتر آزمایش‌های زیر را تجویز می‌کند:
- آزمایش خون جهت بررسی تعداد و شکل طبیعی سلول‌ها
- تصویربرداری از جمله رادیولوژی، سونوگرافی، سی تی اسکن و ام آر آی استخوان
- بیوپسی یا نمونه برداری جهت بررسی سلول‌های سرطانی بخشی از توده (نمونه‌برداری از غدد لنفاوی، مغز استخوان یا مایع نخاعی انجام می‌شود. برای این کار نیاز به بستری در بیمارستان و بی‌حسی موضعی است. کودک دردی احساس نخواهد کرد.)
- نمونه‌برداری نخاعی جهت بررسی سلول‌های سرطانی
- آزمایش ژنتیک
- آزمایش تراکم استخوان
درمان سرطان کودکان
برای درمان سرطان کودکان ابتدا به متخصص اطفال مراجعه کنید.
انواع روش‌های درمان سرطان کودکان
نوع درمانی که کودک سرطانی دریافت می‌کند به نوع سرطان و پیشرفت آن بستگی دارد. درمان‌های معمول شامل جراحی، شیمی درمانی، پرتودرمانی، ایمنی درمانی و پیوند سلول‌های بنیادی است.
جراحی: برداشتن مستقیم تومور.
شیمی درمانی: استفاده از مواد شیمیایی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی
پرتو درمانی: استفاده از اشعه‌ی ایکس برای از بین بردن سلول‌های سرطانی
پیوند مغز استخوان (سلول بنیادی): قرار دادن سلول‌های بنیادی سالم در جریان خون.
بنابراین آنها می‌توانند سلول‌های مغز استخوان و سیستم ایمنی سالم و جدید را ایجاد کنند.
کودکانی که سرطان دارند اغلب در مرکز سرطان کودکان ، تحت معالجه قرار می‌گیرند.
یافتن راه‌هایی برای حفظ روحیه و قوی ماندن افراد خانواده بیماران مبتلا به سرطان به‌خصوص سرطان کودکان ، یک موضوع چالش برانگیز است. بنابراین صحبت با کودکان در مورد سرطان و آماده سازی آنها برای تغییراتی که ممکن است تجربه کنند و حمایت روانی، باید در مراحل درمانی مورد توجه قرار گیرد.
برای تشخیص و درمان سرطان کودکان باید به متخصص انکولوژی مراجعه کنید.
در دکتران می‌توانید با بهترین انکولوژیست آشنا شوید، به‌صورت آنلاین یا تلفنی با آنها مشورت کنید و در صورت نیاز برای دریافت نوبت ویزیت حضوری اقدام کنید.
عوارض درمان سرطان
درمان سرطان با شیمی درمانی یا پرتو درمانی می‌تواند همراه با عوارضی از جمله ریزش مو، استفراغ‌های شدید، از دست دادن وزن، بی اشتهایی، بی حالی شدید و افسردگی یا بلوغ زودرس همراه باشد. بهتر است در این راه همراه فرزندتان باشید. دوستان و خانواده برای حفظ روحیه کودک و ادامه درمان می‌توانند کارهایی زیادی انجام دهند، برای مثال:
-کودک خود را سوپرایز کنید.
-عروسکی شبیه به خودش برایش بگیرید.
-کتاب‌های آموزنده برایش بخوانید.
-اگر کودک علاقه به اتاق خاصی برای درمان طولانی مدت دارد، آن را برایش تهیه کنید.
-با مشورت پزشک باهم فعالیت‌های ورزشی سبک انجام دهید.
-هرگز نگذارید کودک ارتباطش با دوستانش را از دست بدهد.
-کودک را در آغوش گرفته و اجازه ندهید فکر کند با دیگر متفاوت است. (در مورد انتقال ویروس با پزشک مشورت کنید.)
-فضای اتاق و وسایلی که به او احساس آرامش می‌دهند را برایش تهیه کنید.
-تاثیر رنگ‌ها بر درمان کودک را دست کم نگیرید.
-به او بگویید چیزی برای خجالت وجود ندارد.
-در خانه وسایل گرما درمانی و سرما درمانی برای مراقبت‌های بعدی را نیز تهیه کنید.
-در صورت نیاز از کمک یک پرستار و مشورت پزشک و تراپیست استفاده کنید.
توصیه‌هایی برای والدین و جلوگیری از سرطان در کودکان
بهتر است بدانید شما اولین الگوی کودکتان هستید و همانطور که اشاره شد دلیل ابتلای کودکان به سرطان بیشتر محیطی است تا وراثتی بنابراین شما به روش‌های ساده می‌توانید از ابتلای کودک به سرطان جلوگیری کنید:
-عدم استفاده از سیگار و دخانیات در اطراف کودکان (دود سیگار به‌شدت باعث آسیب به ریه نوزاد می‌شود.)
-جلوگیری از آفتاب سوختگی کودک با استفاده از کلاه یا سرپوش کالسکه جهت جلوگیری از سرطان پوست
-استفاده از کرم ضدآفتاب کودکان با مشورت پزشک (بهترین SPF ۱۵)
-استفاده از کلاه در روزهای آفتابی
-توجه به تغذیه کودک و داشتن رژیم سالم
-عدم استفاده بیش از حد از فست فودها و غذاهای شیرین
-توجه به وزن و قد کودک
-توجه به روند رشد و الگوهای رفتاری و حرکتی او
-ورزش کردن با یکدیگر
-جلوگیری از قرار گرفتن کودک در معرض مواد هورمونی و شیمیایی (مانند سموم حشره کش خانگی)
-جلوگیری از ابتلای خود و کودک به عفونت‌های مختلف
-رعایت نکات بهداشتی و سلامتی در مراقبت از نوزاد
-توجه به بهداشت محیط اطراف کودک
-توجه مادر به بهداشت شخصی خود
| درخواست آزمایش چکاپ کودکان |