با افزایش سن بعضی از اندام های بدن شروع به تغییر کارکرد و توانایی های خود می کنند و بافت های عضلانی دیگر مانند قبل ایجاد نمی شوند، دستگاه اسکلتی مانند دوران جوانی خود را ترمیم نمی کنند، پوست خاصیت ارتجاعی خود ا از دست می دهد و اتفاقاتی دیگر در راه است. اطلاع از اینکه بعضی از بیماری ها با افزایش سن و ورود به دوران میانسالی و بعد از آن ممکن است اتفاق بیافتد می تواند برای بسیاری از افراد مسئله نگران کننده ای باشد اما خوشبختانه این روزها خیلی از مشکلات، اختلالات و بیماری ها با انجام آزمایش های سالیانه به راحتی قابل تشخیص و از آن بهتر قابل کنترل است. دوره بعد از میانسالی دوره شیرین و شادی می تواند باشد به شرطی که اصول خود مراقبتی و پیشگیری از بیماری ها را بیاموزیم.
سرطان پروستات چیست؟
سرطان پروستات یکی از بدون نشانه ترین سرطان های غدد است. بسیاری از نشانه ها آن ممکن است با نشانه های بیماری های دیگر اشتباه گرفته شود. معمولا علائم سرطان پروستات در حین آزمایش های عادی توسط پزشک تشخیص داده می شود. به همین دلیل انجام آزمایش های سالیانه برای مردان میانسال ضروری است.
علائم سرطان پروستات بدخیم:
- احساس درد و سوزش زمان دفع ادرار
- تکرر ادرار
- احساس درد هنگام نشستن به دلیل بزرگی پروستات
- وجود خون در مایع منی
- تکرر ادرار شبانه
- وجود خون در ادرار
- اختلال نغوظ
آزمایش PSA چیست؟
این آزمایش در خصوص تشخیص سرطان پروستات انجام می شود و در واقع سطح PSA را در آزمایش خون اندازه گیری خواهد کرد، سطح PSA در واقع پروتئینی است که توسط سلول های طبیعی و سرطانی پروستات تولید می شود.
عواملی مانند سن و نژاد بر روی میزان PSA تاثیرگذار هستند و در صورتی که میزان سطح PSA در آزمایش خون بالا باشد احتمال دارد که فرد دچار مشکلاتی در پروستات خود باشد.
علت انجام آزمایش پروستات PSA
در بیشتر مواقع این آزمایش به دلیل تشخیص خوش خیم بودن و بدخیم بودن سرطان پروستات انجام می شود و در این آزمایش سطح آنتی ژن های پروستات برررسی خواهد شد.
این آزمایش در صورت وجود نشانه هایی از قبیل سن بالای 50 سال، سابقه ابتلا به این بیماری در خانواده و نشانه های ابتلا به سرطان پروستات برای فرد تجویز خواهد شد.
در غربالگری سرطان پروستات total PSA اندازه گیری میشود و ارزش Free PSA در تشخیص سرطان پروستات زمانی اهمیت پیدا می کند که Total PSA زیر 10 باشد اما اگر این رقم بالا تر باشد چون احتمال کنسر بالاست ، و وقتی که زیر ۲ باشد، چون احتمال کنسر پایین است، free PSA ارزش کمتری دارد. در زمانی که فردی دچار کنسر است، درصد PSA آزاد کم میشود و این به پزشک کمک می کند که فرد را کاندید بیوپسی بکند یا خیر؟
شرایط لازم برای انجام آزمایش PSA
انجام این آزمایش شرایطی را در بردارد که این شرایط عبارتند از:
- ناشتا بودن به مدت 8 الی 12 ساعت
- خودداری از انجام فعالیت های شدید بدنی به مدت 48 الی 72 ساعت قبل از آزمایش
- انجام ندادن معاینه مقعدی پروستات به مدت 48 الی 72 ساعت
- خودداری از برقراری رابطه جنسی و انزال به مدت 48 الی 72 ساعت
عوامل موثر بر سطح PSA در آزمایش پروستات
عواملی که بر روی تغییرات سطح PSA تاثیر خواهد گذاشت عبارتند از:
- وجود عفونت در ادرار یکی از عامل های موثر در بالا نشان دادن سطح Psa است که در این صورت توصیه می شود 6 هفته بعد آزمایش دوباره تکرار شود.
- فعالیت های شدید بدنی خود بر میزان سطح psa تاثیر می گذارد.
- رابطه جنسی
- معاینه رکتال
- برخی از داروها مانند دوتاستراید و فیناستراید
- نمونه برداری از پروستات
- تورموهای خوش خیم پروستات
- وارد شدن آسیب به ناحیه رکتوم
تفسیر نتیجه آزمایش PSA
در خصوص تفسیر نتیجه این آزمایش باید گفت که در صورتی که مقدار psa در مردان کم تر از 4 نانو میلی لیتر باشد نرمال بوده و فرد به سرطان پروستات مبتلا نیست. اما در صورتی که این مقدار غیرطبیعی و بیشتر از این عدد باشد نشانه وضعیت بحرانی سلامت فرد است.
البته همانطور که در بالا ذکر کردیم عواملی مانند افزایش سن، التهاب پروستات و غده های خوش خیم نیز در بالا نشان دادن این مقدار تاثیرگذار هستند.
با توجه یه سن افراد در ادامه میزان نرمال سطح PSA را بررسی خواهیم کرد.
در آقایان کم تر از 40 سال میزان نرمال کم تر از 1.7 است.
در آقایان بین 40 الی 50 سال میزان نرمال کم تر از 2.2 است.
در آقایان بین 50 الی 60 سال میزان نرمال کم تر از 3.4 است.
در آقایان بین 60 الی 70 سال میزان نرمال کم تر از 6.16 است.
در آقایان بالای 70 سال میزان نرمال کم تر از 6.77 است.
تاثیر مقدار Total PSA و Free PSA در درصد شانس ابتلا به سرطان پروستات:
-اگر Free PSA کمتر از 10 درصد Total PSA باشد، شانس ابتلا به سرطان پروستات بسته به سن از 50 تا 65 درصد است.
-زمانی که این نسبت بین 10 تا 25 درصد باشد شانس ابتلا به سرطان پروستات بسته به سن 10 تا 40 درصد می باشد.
-اگر این مقدار بیشتر از 25 درصد باشد شانس ابتلا به سرطان پروستات بسته به سن 9 تا16 درصد است.
-اگر مقدار Total PSA بین 0 تا 4 باشد شانس ابتلا به سرطان پروستات 15 درصد است.
-زمانی که Total PSA بین 4 تا 10 باشد شانس سرطان پروستات در فرد بسته به نسبت Free PSA به PSA است.
-و چنانچه مقدار Total PSA بالای 10 باشد شانس ابتلا به سرطان پروستات در فرد 50 درصد می باشد و زنگ خطر است و فرد باید نمونه برداری های لازم را جهت تشخیص انجام دهد